De circulaire economie en circulair bouwen wordt meestal heel technisch en financieel benaderd. De bijdrage die de circulaire economie levert op sociaal-maatschappelijk vlak wordt vaak vergeten. Denk aan de waarde van een gezonde omgeving voor het welzijn voor de mens, en de band die ontstaat wanneer we samen aan een circulaire wereld werken. Creativiteit en samenwerking, gecombineerd met praktische kennis en vaardigheden, zijn namelijk essentieel om de circulaire economie te realiseren.
De circulaire Binckbak voor en door de Binckhorst
De ambitie om de Binckhorst al tijdens de transitiefase te vergroenen, leidde onder andere tot de Binckbak: een reizende plantenbak die de wijk stap voor stap gaat vergroenen. Deze circulaire plantenbak is gemaakt van oude pallets en andere reststromen uit de vele bouwprojecten in de Binckhorst en omgeving. De eerste versie werd ontworpen en gebouwd door leerlingen van een school uit de buurt. Ze haalden eigenhandig de pallets uit elkaar, een arbeidsintensief proces. En elk houten deel was anders, wat creativiteit vroeg van de leerlingen. Marsel Loermans maakte voor Bincks Groen een film over het ontwerp- en maakproces. Bij het plaatsen van de eerste bakken werden weer nieuwe sociale partners betrokken, bijvoorbeeld om de plantjes te onderhouden. En de glazenwassers van Nelis Company reden deze warme zomer wekelijks langs om de planten te bewateren. Zo werd de ambitie om meer te vergroenen ook een circulair en sociaal project. Amber van den Broek van de Wageningen Universiteit maakte een mooie storymap over de Binckbak en brengt zo in beeld wat de sociale component van zo’n project kan zijn.
De Binckbak is onderdeel van het project Bincks groen, waarin stichting I’M Binck, stichting techniekmenu, diverse ontwikkelaars, de provincie en de gemeente de handen ineen hebben geslagen om de Binckhorst eerder en sneller te vergroenen. Urban Sync verzorgde het eerste jaar de procesbegeleiding en het kwartiermaken om stichting I’M Binck en de partners te ondersteunen en versterken. Op dit moment werken we aan een strategisch vervolgplan waarmee we breder impact willen maken. Naast het vergroenen van de Binckhorst zelf leggen we verbinding met bewonersorganisaties en onderwijs uit andere wijken binnen stadsdeel Laak. Groen is de motor om sociale uitdagingen aan te gaan en om meer mensen mee te nemen in thema’s als klimaatadaptatie, energietransitie en circulariteit.
Esther Vlasveld en Linde Horree kregen een rondleiding in de wijk Little C, een nieuwe wijk in Rotterdam gelegen aan de Coolhaven. Een plek die ooit tippelzone was, werd van vierbaansweg getransformeerd tot een nieuw stukje stad. Vooraf speelden er bij ons een aantal vragen zoals: Hoe wordt de leefbaarheid ervaren? Hoe werden de bewoners betrokken bij de ontwikkelingen en welke invloed heeft het moment van bouw gehad op het proces en het eindresultaat?
In de prijzen
Little C is een veel geprezen project. Zo heeft het diverse prijzen gewonnen, waaronder de Job Dura prijs 2020 en de Rotterdam Architectuurprijs van 2021. Het project wordt geroemd om zijn architectuur en speelt in op het verbeteren van de leefbaarheid van nu en de toekomst. Het project laat zien dat het mogelijk is om op een kleinschalige en betaalbare manier te bouwen, met oog voor gemeenschappelijkheid en elkaar ontmoeten. Maar vooral laat het project een ander vorm van bouwen met hoog stedelijke dichtheid zien. Dat maakt het een uniek project.
Vanuit maatschappelijk oogpunt waarderen wij het project, omdat de woningen tussen de 2,5 ton en 2 miljoen kosten. Er werd een breed publiek bewoners aangetrokken dat resulteerde in grote verscheidenheid aan woningen. Vanuit Urban Sync geloven wij dat deze diversiteit elkaar aanvult en versterkt. Toch ligt dit vaak niet voor de hand in dit soort projecten.
Wat crisis je brengt
De ontwikkeling van het gebied is begonnen in een periode van economische crisis. Er waren twee architecten betrokken bij de realisatie van de ruim 300 woningen en bedrijfsruimten in het gebied. Er zijn niet tien losstaande torens neergezet in het gebied, maar is er een nieuw stukje stad gecreëerd. De torens bevatten sociale woningbouw, luxe lofts en een slaaphuis voor de familie van kinderen die in het naastgelegen ziekenhuis liggen. De diverse woon- en werktorens zijn in dezelfde stijl ontworpen; diverse tinten en structuren baksteen werden gecombineerd met overal dezelfde herkenbare zwarte raampartijen en loopbruggen. Dit zorgt voor een coherente wijk met één sfeer en eenheid op plintniveau, ondersteund door het landschapsontwerp. De bewoners delen voorzieningen, zoals de parkeergarage, fietsenstalling, straat, pleinen en afvalverwerking.
Wanneer er nu, in 2022, aan een soortgelijk project wordt gewerkt, verloopt dit vaak anders, doordat we in 2022 niet meer spreken van een economische crisis, maar van een woningcrisis. De vraag naar woningen is op het moment hoog, wat zorgt voor meer druk op het aanbod. Hierdoor kan de prijs van de woningen omhoog zonder dat de kwaliteit verbetert. Zo bestaat de kans dat bij een soortgelijk project dat nu wordt ontwikkeld met dit beeld voor ogen, maar zonder de achterliggende diversiteit aan woningen en inwoners. Of er wordt verplicht met tien architecten aan gewerkt en mist de wijk de samenhang.
Bewoners betrekken
De economische crisis zorgde ervoor dat de huidige bewoners vanaf het begin actief zijn betrokken bij het proces. Mogelijk denkt u; ‘Bewoners? Er was toch sprake van een nieuwe buurt?’ Dat klopt. Er is vooraf, tijdens de ontwerpfase, in gesprek gegaan met de toekomstige bewoners. De architecten namen de wensen van de toekomstige bewoners mee door de ontwerpen in een vroeg stadium beschikbaar te stellen met een 3D-model en VR-weergave. De bewoners konden, aan de hand daarvan, aangeven wat ze wel en niet goed vonden aan het ontwerp of aan de afmetingen van het appartement. Het resultaat is dat geen enkel appartement van binnen hetzelfde is. Ook van buiten is dit zichtbaar door de verscheidenheid aan balkons, want zelfs hier had men keuze. In dit geval heeft de crisis dus gezorgd voor meer maatwerk.
Nudging
Eén van de dingen, kenmerkend voor Little C, zijn de loopbruggen tussen de torens. Deze zijn ontworpen door kunstenaar Ruud-Jan Kokke. Hij tekende de hekwerken, loopbruggen en noodtrappen voor Little C. Niet alleen zijn ze een lust voor het oog, maar hebben ze ook nog een andere functie, namelijk nudging. Nudging is een vorm van gedragsbeïnvloeding, met als doel gewenst gedrag te stimuleren. Ook wel het ‘duwtje’ in de goede richting. Dit duwtje draagt bij aan het maken van de juiste keuzes op het gebied van gezondheid, geluk en welvaart. De loopbruggen nudgen mensen door hen te stimuleren om meer te bewegen. Daarnaast zorgt deze inpassing in het ontwerp er voor dat de torens onderling meer met elkaar in verbinding staan. Deze verbinding zorgt er mede voor dat bewoners meer en op een natuurlijke manier met elkaar in contact kunnen komen; De parkeergarage komt uit op het maaiveld, vanaf waar je naar de gedeelde entree wandelt. Die entree hoeft niet jouw eigen woontoren te zijn; Slechts enkele torens hebben een stijgpunt. Je woning in een andere toren is dan via de brug te bereiken. Dit levert een nieuw contactmoment op met de straat en mogelijk met anderen uit de buurt.
Beleving van de bewoners
Wij hadden graag binnen gekeken in één van de gebouwen, om zelf te ervaren hoe de ruimtebeleving is. Sommige woningen hebben bijvoorbeeld op het eerste oog geen gunstige ligging betreft licht. Wij vroegen ons af hoe dit zich uit in de praktijk. Ook waren wij benieuwd hoe het door bewoners wordt ervaren, dat de torens soms zeer dicht op elkaar staan, op sommige plekken slechts 4,4 meter van elkaar. Er werd duidelijk gemaakt dat aan deze smalle donkere ruimten alleen slaapkamers gerealiseerd zijn, de woonvertrekken liggen aan bredere straten of pleinen en hebben zoveel mogelijk zicht op het open water. Eén van de architecten vertelde dat hij recent nog in gesprek was met bewoners om over deze beleving te praten. Zo vertelde twee thuiswerkers, met hun werkplek op 4,4 meter van elkaar, dat zij ‘s ochtends gewoon even naar elkaar zwaaiden. Zij waren zich ervan bewust dat de ander hen kon zien. Het zijn dingen waar je aan went en die vervolgens als normaal worden beschouwd, wat klinkt zoals er in een oude binnenstad met elkaar omgegaan wordt. Uit dit soort verhalen en ervaringen nemen we aan dat mensen hun weg vinden in het wonen in Little C. Klachten of grote nadelen werden niet benoemd. Ons bezoek was op een zonnige dag in het voorjaar, de klimplanten en groenperken stonden in volle bloei. Maar ’s winters kunnen de donkere bakstenen en de rauwe omgeving volgens onze collega wat deprimerend voelen en op je afkomen.
De gelijkenissen
Hoe keken wij naar deze wijk? Zelf werkzaam in de gezonde gebiedsontwikkeling, en met een achtergrond in de architectuur (Esther) en ruimtelijke ordening (Linde). Voor een hoog stedelijke woonwijk, midden in de stad, is het absoluut een geslaagd project. De variatie van kleine en grotere pleinen, gecombineerd met een hoogwaardig landschapsontwerp, dragen zichtbaar bij aan de leefbaarheid en ruimte voor informeel ontmoeten, één van onze speerpunten voor gezond stedelijk leven. Op de daken zijn gedeelde privéterrassen die gezamenlijk worden onderhouden. Het stimuleren van beweging past bij een gezonde wijk en gezonde bewoners. De inspraak en keuzes van de mensen hebben geleid tot een diverse bouwmassa en betrokken bewoners die zorgdragen voor de leefomgeving. Of je op 40m2 woont of op 300m2, er heerst een soort gelijkwaardigheid binnen de wijk dankzij met name de openbare ruimte en de uniforme uitstraling van de gebouwen.
Onze conclusie
Het bouwen in een periode van crisis kan ook voordelen hebben. Zo werd er meer tijd en aandacht besteed aan de toekomstige bewoners en telden hun stem mee in het ontwerp. Daarnaast zorgt crisis voor andere keuzes die er in het geval van Little C ertoe hebben geleid dat de wijk één geheel is geworden. De verbinding van de torens is geaccentueerd door het aanbrengen van loopbruggen, die bijdragen aan beweging en het onderlinge contact tussen de bewoners.
Waar de hardware steeds vaker wordt opgenomen in het standaard eisenpakket, vragen de softe kwaliteiten meer aandacht. Aandacht om ze vanaf het begin te faciliteren, maar ook om ze gaandeweg niet uit het oog te verliezen en je er hard voor te maken. Drie van de vier “softe” punten waar wij ons bij gebiedsontwikkeling mee bezighouden, zijn onderdeel van dit plan:
Het stimuleren van beweging.
Het faciliteren van community vorming.
Zingeving, in de vorm van meetellen; immers, de wensen van de bewoners werden gebruikt om het ontwerp te verbeteren.
De keuzevrijheid die deze bewoners kregen, is uniek en in deze tijd bijna niet meer denkbaar. Want, het kost wat tijd en geld en in tijden van woningcrisis raak je die woningen zo ook wel kwijt. Maar ga niet voorbij aan wat het oplevert: betrokken bewoners, die zorg dragen voor hun woonomgeving en die verder kijken dan de eigen voordeur. De kans dat mensen langer ergens blijven wonen en samen een sterke buurt vormen. En meer kwaliteit en ontmoeting in de buitenruimte, omdat mensen bereid zijn om iets bij te dragen, in tijd of geld.
Wil jij hier hier ook aan bijdragen, maar past het niet binnen jullie werkwijze of opdracht? Wij kijken graag met je mee vanuit onze ervaring met architectuur, gebiedsontwikkeling en participatie waar we kansen zien. Neem gerust eens contact op met een van onze conceptontwikkelaars.
Januari 2022, mijn eerste volle maand bij Urban Sync, start ik met Corona en een ruime week in quarantaine. Dat was nog eens een echte “Blue Monday”, de derde maandag in januari, naar het schijnt de meest depressieve dag van het jaar. Gelukkig werkt bijna iedereen vanuit huis en herkennen de meesten inmiddels de situatie. Voor mij is het de aanleiding om onze eigen gezondheid bij Urban Sync in kaart te brengen. Hoe staan wij ervoor en wat doen we er als bedrijf aan om onze mensen gezond en gelukkig te houden? In deze tijden van pandemie met bijbehorende maatregelen zoals thuiswerken, quarantaine en in de donkerste maanden zelfs beperkt worden in onze mogelijkheden om te sporten en ontspannen, moeten we extra ons best doen om iedereen op de rit te houden.
Wij werken aan gezonde gebiedsontwikkeling vanuit de theorie van de Blue Zones, een holistische aanpak ondersteund door wetenschappelijk onderzoek, onze gezondheid wordt tot wel 80% bepaald wordt door onze omgevingsfactoren! Belangrijk om te weten is dat je omgeving, die 80% dus, ook de mensen zijn met wie je je omringd; Als je drie beste vrienden overgewicht hebben, zegt Dan Buettner, founder van de Blue Zones theorie*, dan is de kans groot dat je zelf ook kampt met overgewicht. Dus de mensen waar je zo’n 4 tot 5 dagen per week mee samenwerkt, je directe collega’s en je werkgever, hebben invloed op je gezondheid.
Laten we de vier pijlers van de Blue zones theorie er eens bij pakken, hoe kun je met elkaar, ook als bedrijf, bijdragen aan gezond leven?
Gezonde beweging
Community & contact
Zingeving & ontspanning
Gezond & plantaardig eten
1. Gezonde beweging
De eerste pijler in de blue zones benadering is het stimuleren van gezonde beweging. Niet iedereen is een topsporter en juist het “nudgen” naar gezond gedrag is belangrijk; Het uitnodigen tot beweging en dit op een natuurlijke manier in je dagelijkse routine incorporeren, met kleine toegankelijke stappen.
Dat een koffie afspraak om bij te praten ook wandelend kan is allang geen nieuws meer. Gezondheid zit in het DNA van het bedrijf; Wanneer het land eind november 2021 in een strenge lockdown gaat, wordt dit direct opgepakt. De sluiting van de sportscholen na 17u betekent concreet dat we ruimte krijgen om ook onder werktijd te wandelen of sporten. Zeker in deze donkere maanden is dat iets om vast te houden ook als er weer meer open gaat, want door een uurtje buiten te zijn in het daglicht loopt je hele dag gewoon beter en het draagt bij aan meer focus en productiviteit.
Als ik met rode wangen van het rennen of natte haren van een duik in zee aan de online vergadertafel schuif, kijkt dan ook niemand raar op bij Urban Sync. En de kans is groot dat ik met mijn rode wangen, een collega aanzet om ook een snelle wandeling te maken. Dat is nudgen! Wanneer die ene collega die wekelijks van Den Haag naar Leiden fietst zijn zonsopgang over de velden met de groep deelt, dan wil ik direct ook op de fiets springen. Nog even geduldig mijn quarantaine en wat winterse stormen uitzitten, dan ga ik ervoor.
Met Urban Sync deelnemen aan de Urban Trail leek mij wel toepasselijk, dit plan om gezamenlijk met collega’s een sportieve uitdaging aan te gaan wordt in het nieuwe jaar opgepakt; De Urban trail is een hardlooptocht dwars door unieke locaties in de stad. Zo rende ik drie jaar geleden door perscentrum nieuwspoort, muziekcentrum Het Paard en bijzondere Haagse hofjes. Geen zware competitieve ren, maar vooral een leuk avontuur door de stad. Daardoor gelijk een mooie uitdaging voor mijzelf en anderen om de loopschoenen uit het stof te halen, weer nudging. Alleen ga je harder, samen kom je verder! En dat brengt ons gelijk op het volgende belangrijke pijler van de Blue zones; de kracht van community!
2. Community en contact
Hoe houd je iedereen betrokken bij het bedrijf en bij elkaar als je elkaar niet elke dag op kantoor kunt ontmoeten? Urban Sync geeft hier op meerdere manieren vorm aan. Tijdens de weekstart is er ruimte om te delen hoe iedereen erbij zit en wat er bij jou deze week speelt. Heb je hulp nodig? Waar wil je aan werken? Dit gevoel van gezamenlijkheid werkt het delen van kennis en ervaring in de hand en zorgt voor betrokkenheid bij iedereen. Elke ochtend is er een digitaal koffie momentje om even in te checken, maar het fijnst is natuurlijk samen een goede koffie drinken op ons kantoor in Leiden. PLNT is een bruisende plek waar je omringd bent met innovatie en de energie van start-ups. Zo’n plek draagt bij aan het community gevoel van het bedrijf, de informele ontmoetingen op die dagen zorgen voor een stroom aan ideeën en input op mijn project.
Zoals we extern staan voor onze co-creatie en participatieve aanpak, doen we dat ook intern: iedereen telt mee en bouwt mee aan het bedrijf, van junior tot partner. Maandelijks komen we met iedereen een middag fysiek bij elkaar om even los te komen van de dagelijkse bezigheden en ‘eigen’ projecten om gezamenlijk aan het bedrijf te werken. Met uiteraard een gezonde lunch en afsluitende borrel. Iedereen kan een thema inbrengen en wisselende mensen zijn verantwoordelijk voor de organisatie van deze gezamenlijke kantoordag. Gedeelde waarden en toegankelijkheid zijn voor een community-gevoel belangrijk.
Neem nou de nieuwe startup van Urban Sync Y-US. Een bevlogen groep jonge mensen die een bijdrage wil leveren in de gebiedsontwikkeling. Ze zien dat hun leeftijdsgroep vaak niet goed vertegenwoordigd zijn in participatie trajecten, terwijl er gepraat wordt over hun toekomstige leefomgeving; Zij ervaren zelf de problematiek van het woningtekort. Zij hebben zelf geen auto, maar leven wel in straten vol blik, daar waar ze liever groen zouden zien. Vaak vinden bedrijven en gemeenten het moeilijk om jongeren te betrekken en activeren; De jongeren van Y-US weten ze wel te bereiken. Ondersteunt door de kennis en ervaring van Urban Sync en in nauwe samenwerking gaan ze zelf aan de slag met hun projecten en werken zo aan gezonde gebieden met een toekomstwaarde.
Zingeving zit hem in werk doen wat ertoe doet, intrinsieke motivatie en betrokkenheid bij het werk dat je doet en de waarden van het bedrijf. Urban Sync heeft duidelijk waarden en de mensen die samenwerken hebben daarmee een gedeelde missie; Samen maken we de leefomgeving een stukje beter. Iedereen herkent zich in de waarden waar we voor staan en krijgt de ruimte om dit op zijn eigen manier in te vullen. We hebben mensen in huis met verschillende ervaring en achtergrond, per project wordt gekeken naar de beste team samenstelling, zo houden we elkaar scherp. Waarom doen we dit project en wat voegen wij concreet toe? Wie willen we activeren met dit participatietraject. De onderliggende vraag is altijd: hoe dragen we hierbij aan de gezondheid van mensen en verbetering van de leefomgeving? Meer hierover kun je hier lezen.
Ontspanning is enerzijds gezamenlijk rustmomenten inbouwen, een koffietje doen, een wandeling maken en even bijkletsen. Anderzijds is het ook het respecteren van elkaars tijd en agenda. Heb je een vraag voor een collega? Heeft die echt haast of kun je die vraag ook volgende week tijdens het overleg stellen? Wanneer iedereen online werkt is dit een uitdaging, vergaderen duurt toch geregeld langerdan dat uur in de agenda en voor je het weet ren je zonder pauze door.Rekening met elkaar houden met elkaar is soms gewoon strak voorzitten zodat je dat uur niet met elkaar vol praat. Kom even los van je computer en maak tijd voor een wandeling of gezonde lunch, daarmee komen we gelijk op de laatste pijler, voeding.
4. Voeding
Gezond, plantaardig eten en volgens Dan Buettner ook een goed glas wijn. En wat kijken we daar naar uit met z’n allen! Zodra het weer kan is het hoog tijd voor dat uitgestelde kerstdiner. Tot die tijd zullen we deze pijler thuis zelf moeten onderhouden. Wat kunnen we dan toch hieraan doen? Ruimte maken in je agenda om te lunchen en je collega vragen die al geluncht heeft. Af en toe een gezamenlijke lunch plannen, daar kun je ook op afstand aan deelnemen; De maandelijkse kennislunch, waar je verplicht even een uurtje achterover kunt zitten en kennis mag absorberen zonder zelf een bijdrage te doen. Behalve je eigen bordje gezonde lunch maken dan.
Het voordeel van veel thuiswerken is dat ik niet in de verleiding kom van de vette stations-hap, maar eerder een bordje soep of salade maak. Bedenk je je wel eens hoe veel verleidingen je tegenkomt als je onderweg bent, op treinstations en benzinestations? Als ik op het stationsplein wandel eind van de dag zie ik de viskraam aan de ene kant en de patatkraam aan de andere. Een lekkere zoete reep in het benzinestation is soms net zo duur als een sinaasappel, die bovendien ontzettend lastig te eten is onderweg. Gezonde keuzes maken is dan moeilijker dan je denkt. Op zo’n moment realiseer ik mij hoe belangrijk je omgeving daarin is, je woonplek, je werkplek en de mensen.
Blue zones theorie
Blue zones zijn een vijftal gebieden verspreid over de hele wereld, waar mensen gemiddeld genomen 8 tot 10 jaar ouder worden dan in de rest van de wereld en in goede gezondheid! Dan Buettner stuitte op deze zones toen hij onderzoek deed voor National Geographic naar gemeenschappen waar relatief veel 100-jarigen leefden, gebieden in Sardinië, Griekenland, Okinawa, Costa Rica en Californië. Hij definieerde 9 overeenkomsten die zijn terug te brengen tot de eerdergenoemde 4 pijlers. Hoewel het onderzoek van Buettner zelf niet wordt gezien als wetenschappelijk en vooral dient ter inspiratie, worden de hoofdlijnen steeds verder ondersteund door de wetenschap. Onder andere het onderzoek van de Universiteit Utrecht naar de exposoom raakt hieraan, heel toegankelijk uitgelegd door Roel vermeulen in zijn diesrede. een van de partners van Urban Sync in de data- en kennishub gezond stedelijk leven.
Ook in Nederland zijn de verschillen in gezondheid tussen mensen groot, en vooral het aantal jaren dat mensen in goede gezondheid leven hangt sterk samen met hun directe leefomgeving, oftewel de wijk waar ze wonen. Is er groen in de omgeving en hoe staat het met de luchtkwaliteit? Is de wijk prettig om te wandelen en de fiets te pakken of is dit geen veilige optie? Gezonde keuzes maken,bijvoorbeeld als het gaat om eten, is moeilijk wanneer er niet voldoende betaalbaar en gezond aanbod in de buurt is. Collega Manon zette dit op papier in haar blog over de strijd van gemeenten tegen ongezond voedsel.
