Decennia lang vormden economische belangen en de bereikbaarheid per auto de leidraad bij de opzet van wijken. Echter, een groeiend bewustzijn van de invloed van de gebouwde omgeving op onze gezondheid en welzijn is een paradigmaverschuiving teweeg aan het brengen. Deze verschuiving verlegt de focus van auto’s en economie naar het prioriteren van menselijke gezondheid en geluk in stedelijke planning. Dit nieuwe paradigma biedt niet alleen oplossingen voor de hedendaagse uitdagingen, maar creëert ook mogelijkheden voor een hogere woningdichtheid met een betere leefkwaliteit.

Gezondheid en Welzijn als Kernwaarden

Stel je een stad voor waar elke beslissing in stedelijke planning wordt genomen met de gezondheid en het welzijn van de inwoners als uitgangspunt. Dit betekent dat stedelijke ontwerpers niet alleen kijken naar het aantal woningen dat gebouwd kan worden, maar ook naar de kwaliteit van de leefomgeving. Groene ruimtes, schone lucht, veilige fietspaden en toegankelijke gezondheidszorg worden essentiële componenten van de stadsinfrastructuur.

Het Concept van Positieve Gezondheid

De verschuiving naar een mensgerichte benadering wordt gedreven door het concept van positieve gezondheid. In plaats van gezondheid te definiëren als de afwezigheid van ziekte, richt positieve gezondheid zich op het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven om te gaan. Dit omvat zes dimensies: lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren. (bron: iph.nl Institute of Positive Health)

Het Probleem met de Huidige Benadering

Huidige stedelijke planmakers richten zich vaak op economische doelen en proberen bij te dragen aan politieke beslissingen om meer woningen te bouwen. Dit doen ze met de middelen die ze voorhanden hebben, waarbij gezondheid vaak een ondergeschikte rol speelt. De focus op economische groei en infrastructuur leidt vaak tot stedelijke omgevingen die niet optimaal zijn voor de gezondheid en het welzijn van de inwoners.

De Oplossing: De Piramide Ombouwen

Een inspirerend voorbeeld van een andere benadering is te vinden in het  recente onderzoek naar de naoorlogse wijk Sterrenburg in Dordrecht. Deze wijk, gebouwd in de jaren ’60 en ’70, kampt met afnemende bevolkingsdichtheid en toenemende sociale problemen zoals eenzaamheid en obesitas. Het onderzoek naar gezonde verstedelijking heeft aangetoond hoe een integrale aanpak, gericht op gezondheid en welzijn, deze wijk nieuw leven kan inblazen.

Deze afbeelding illustreert de verschuiving in stedelijke planning van een benadering waarbij de woonopgave centraal staat, naar een benadering die begint bij de fysieke laag die het langst nodig heeft om tot volle ontwikkeling te komen, met inachtneming van de sociale context. Bron: PosadMaxwan.
Figuur 1. Deze afbeelding illustreert de verschuiving in stedelijke planning van een benadering waarbij de woonopgave centraal staat, naar een benadering die begint bij de fysieke laag die het langst nodig heeft om tot volle ontwikkeling te komen, met inachtneming van de sociale context. Bron: PosadMaxwan.

Door het toevoegen van flinke aantallen woningen, de kwaliteit van de openbare ruimte te verbeteren, meer groen en water toe te voegen en voorzieningen zoals buurtwinkels en gezondheidscentra te integreren, kan Sterrenburg transformeren naar een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving. Dit voorbeeld laat zien dat stedelijke gebieden niet alleen kunnen groeien, maar ook verbeteren in leefkwaliteit door strategische en holistische planning. Planmakers die betere resultaten willen bereiken, kunnen profiteren van deze benadering door gezondheid centraal te stellen in hun processen.

Ruimtelijke Kerningrediënten voor Positieve Gezondheid

Het succes van een mensgerichte benadering hangt af van de integratie van specifieke ruimtelijke kerningrediënten die positieve gezondheid bevorderen:

  1. Duurzame, veilige woon- en werkomgeving: Schone lucht, klimaatbestendigheid en duurzame gebouwen zijn cruciaal.
  2. Ruimte voor groen en blauw: Toegang tot parken, tuinen, waterpartijen en andere groene ruimtes binnen loopafstand. Dit bevordert fysieke activiteit, ontspanning en sociale interactie.
  3. Actief en inclusief reizen: Voorrang geven aan voetgangers en fietsers door veilige paden en fietsroutes aan te leggen. Dit vermindert verkeersopstoppingen en luchtvervuiling, en bevordert een actieve levensstijl.
  4. Nabijheid: Het creëren van een 15-minutenstad waarin essentiële voorzieningen zoals supermarkten, scholen, gezondheidszorg en recreatie binnen 15 minuten te voet of per fiets bereikbaar zijn.
  5. Hechte, duurzame gemeenschappen: Het bevorderen van sociale cohesie door gemeenschapsruimtes en ontmoetingsplaatsen te ontwikkelen. Dit versterkt de sociale banden en vermindert eenzaamheid.
  6. Lokaal eten: Toegang tot gezonde en betaalbare voeding en ruimte voor stedelijke landbouw en gemeenschappelijke tuinen. Dit verbetert niet alleen de voeding, maar ook de betrokkenheid van bewoners bij hun buurt.

 

Conclusie

De verschuiving naar een mensgerichte benadering van stedelijke planning, waarbij gezondheid en welzijn centraal staan, biedt een krachtige strategie om de uitdagingen van de moderne stedelijke omgeving aan te pakken. Door gezondheid en welzijn te integreren in de kern van stedelijke ontwikkeling, kunnen steden niet alleen hun bevolkingsdichtheid verhogen, maar ook de leefkwaliteit verbeteren. Hiervoor is focus op zowel fysieke als sociale aspecten noodzakelijk. Dit nieuwe paradigma heeft het potentieel om stedelijke gebieden te transformeren in leefbare, gezonde en veerkrachtige gemeenschappen voor de toekomst.

 

De volledige pdf van het onderzoek is hier te vinden (van PosadMaxwan, GGD zhz, gemeente Dordrecht en provincie Zuid-Holland)

 

 

 

 

Meer bewegen, beter slapen, gezonder eten, niet roken, vaker ontspannen en vaker socializen met vrienden en familie. We weten allemaal best wel hoe we gezonder en gelukkiger kunnen leven. Waarom lukt het dan vaak niet? Hoe houden we dit jaar onze goede voornemens wél vol? 

Het lastige aan gezonder leven is dat de motivatie en discipline vanuit jezelf moet komen. Om ons heen worden we continu verleid tot het maken van minder gezonde keuzes. De supermarkt schappen liggen vol met chocolade en heerlijke wijnen, het weer is grauw en grijs waardoor die bank wel erg verleidelijk wordt. En cafés stralen veelal een stuk meer gezelligheid uit dan de sportschool. Het is dus tijd om te zorgen dat onze omgeving ons meer verleidt om gezonde keuzes te maken. En daar kan jij ook een rol in spelen in 2024! 

Ben jij betrokken bij ruimtelijke plannen? Ga dan eens na hoe je aankomend jaar positieve gezondheid mee kan nemen in die ruimtelijke plannen, of in je gebruikelijke werkwijze. Hiermee help je bewoners echt om hun Nieuwjaars voornemens vol te houden! Er is actie nodig op zowel op strategisch vlak in beleid en planvorming, als op praktisch niveau bij toepassingen in de wijk.  

Denk bijvoorbeeld aan het meetbaar maken van gezondheid op buurt-, wijk- of stadsniveau. Door in kaart te brengen waar verbeterkansen liggen, kun je strategische doelen stellen voor het gezonder maken van de leefomgeving. Vanuit deze strategische doelen werk je aan de praktische uitvoer ervan. Dit hoef je niet alleen te doen. Samenwerkingen met gelijkgestemden, zoals kennisinstellingen, overheden, woningcorporaties of ontwikkelaars kan het proces vlotter laten verlopen én leuker maken. Hierbij pas je ieders kennis toe om zo snel mogelijk een plek gezonder te maken. 

En het hoeft niet direct op een grote schaal. Bij Urban Sync geloven we in de kracht van de bottom-up aanpak. Ook acties als het organiseren van een maandelijkse wandelactiviteit, of samenwerken om meer groen in de straat of tuin aan te brengen. Kleine acties leiden ook tot groot resultaat, en inspireren anderen om hetzelfde te doen. En… met een dagje tuinieren heb je meteen gewerkt aan je goede voornemen om meer te bewegen! 

Wil je de inwoners van Nederland helpen met hun gezonde Nieuwjaars voornemens in 2024 door onze leefomgeving gezonder te maken? Praktisch, in planvorming of door te meten. Bel of mail ons, wij staan te popelen om mee te denken hoe je dat het slimste kan doen! 

 

Afbeelding van Freepik klik hier voor de bronvermelding.

 

De ideale vakantie is voor iedereen anders. Op het strand met een boek, telefoon uit en de bergen in, steden bekijken of lekker rustig aan doen thuis of op een ander fijn stekkie. Wat ik heerlijk vind, is een tijdje leven in een andere omgeving, in mijn geval Plataria in Griekenland. Hier hebben we een huisje en in oktober en in mei verhuizen we met honden, mountainbike en werk een maand naar de zon. De Nederlandse zomer is voor ons te kort en daarom verlengen we deze in het buitenland. 

Het mooie van een workation is dat je met een beperkt aantal vrije dagen lang weg kan zijn. In mijn geval werk ik de hele maand halve dagen: alleen de ochtenden. Voor de middag zoeken we ergens een mooi terras op om te lunchen aan het strand of in de bergen. Dit bevalt me prima. Ik sta op en laat onze honden uit op het strand op weg naar de bakker. Daarna ga ik vier uurtjes aan het werk. De ochtenden op vakantie ‘verlummel’ ik anders toch, en ik werk graag. 

Mijn collega Niels gaat het net even anders doen in zijn aankomende workation in Zuid-Afrika. Hij plant ook hele vrije weken in om een optimaal vakantiegevoel te hebben en om nergens aan te hoeven denken. Alleen aan het ontdekken van de allermooiste surfspots. 

Natuurlijk vergt een workation soms wat flexibiliteit van collega’s. We overleggen in deze periode vaker digitaal en af en toe moet iemand invallen om op een fysieke meeting Urban Sync te vertegenwoordigen. Gelukkig heb ik hele lieve collega’s en tot nu toe zijn de ervaringen goed. Ik schrijf deze blog op de terugweg in het vliegtuig. Ik kijk ernaar uit om mijn collega’s maandag weer live te zien!