Stijgende zorgkosten? Invloed gezonde gebiedsontwikkeling niet te onderschatten

Het bedrag dat we in Nederland uitgeven aan zorg stijgt al jaren. Hoewel de overheid en gezondheidsexperts dappere pogingen doen om de zorgkostenstijging in te dammen is die trend nog lang niet omgebogen. Sterker nog, volgens een rapport van het RIVM uit april 2020 zullen (bij ongewijzigd beleid) de zorgkosten tot 2060 elk jaar met 2,8% toenemen. Het RIVM heeft berekend dat in 2060 in totaal ruim 291 miljard euro aan zorg zal worden uitgegeven. Het grootste deel van dit zorgbudget (ruim 96 miljard euro) gaat naar ziekenhuiszorg. De effecten van de corona-pandemie zijn in deze bedragen niet meegenomen.

De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) is het met van het RIVM eens. De WRR gaf het kabinet dit jaar, vlak voor Prinsjesdag, een waarschuwing: in 2060 zullen de zorgkosten zijn verdrievoudigd. Per Nederlander zouden de zorgkosten in dat jaar 18.000 euro bedragen (nu: 6.000 euro) 

Zoeken naar besparingen 

Stijgende zorgkosten zijn niet nieuw. Ook het zoeken naar besparingsmogelijkheden is niet nieuw. Bezuinigingen in de zorg zijn geen nieuws meer. Zorgpersoneel kreeg lange tijd bijna geen salarisverhoging, zorg werd deels gedecentraliseerd (zie het debacle met de jeugdzorg) en zorginstellingen werden tot steeds hogere efficiëntie gedwongen.  

In de praktijk blijkt deze bezuinigingsdrang niet altijd goed uit te pakken. Zorgprofessionals moeten een steeds hogere werklast dragen met een afnemend aantal schouders. Daardoor kampt de zorg niet alleen met een schrikbarend hoog ziekteverzuim (13,3%), maar ook met een “gigantisch verloop”, een probleem dat in crisisjaar 2020 alleen maar groter is geworden. Ziekenhuizen vallen om en het aantal IC-plaatsen is in Nederland ongeveer de helft van het Europees gemiddelde. 

Voorkomen is beter dan genezen 

De oplettende lezer zal hebben opgemerkt dat het RIVM spreekt over stijgende zorgkosten bij ongewijzigd beleid én dat de bulk van de kosten bij de ziekenhuiszorg gemaakt zal worden. Daarom neemt het idee van Erasmus uit de 16e eeuw dat voorkomen beter is dan genezen weer een steeds prominentere rol in. 
En inderdaad: uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat 80% van de zorgkosten gerelateerd is aan leefstijl.  

Door te investeren in preventie en leefstijlinterventies proberen zorginstellingen en zorgverzekeraars hogere zorgkosten in de toekomst te voorkomen. Met cursussen om te “stoppen met roken”, adviezen over gezonde voeding en zelfs het aanmoedigen van regelmatig sportschoolbezoek proberen zorgprofessionals ons gezond te houden. Ook zijn campagnes opgezet om eenzaamheid te bestrijden en stress te verminderen, terwijl ook de luchtkwaliteit onder het vergrootglas is gekomen. 

Gezondheid is geen individuele aangelegenheid 

Wat de meeste interventies met elkaar gemeen hebben is dat ze het individu aanspreken. Door de juiste (gezonde) keuzes te maken kun je langer gezond blijven. Onderzoek bevestigt dit. 

Wist je dat 80% van alle leefstijlveranderingen alleen onbewust worden getriggerd? Een van de grootste triggers voor gedrag is de stedelijke leefomgeving. Het bestaan van blue zones is hiervan een overtuigend bewijs. Dit zijn gebieden waar de bevolking aantoonbaar langer woonouder wordt. Bekende blue zones zijn Okinawa (Japan), Loma Linda (California, USA), Nicoya (Costa Rica), Ikaria (Griekenland) en Silanus (Sardinië).

Uit een langjarige studie die in Rotterdam-Zuid werd uitgevoerd kwam naar voren dat een gezonde leefstijl zorgt dat mensen (gemiddeld) zes jaar langer leven. Bovendien blijven ze negen jaar langer gezond.

Je gezondheid is dus geen (puur) individuele aangelegenheid. Het is weliswaar mogelijk om -met een beetje discipline- nieuwe gewoontes aan te leren, maar als de leefomgeving een gezonde leefstijl niet ondersteunt, krijg je het erg moeilijk. Mensen maken vaak, onbewust, de makkelijke keuze. 

Gezond eten is lastig wanneer je vijf snackbars in de buurt hebt, maar geen groenteman. Als er geen fietspaden zijn wordt de fiets pakken in plaats van de auto minder aantrekkelijk. En je kunt wel naar een sportvereniging willen, maar dan moet er wel een locatie in de buurt zijn. Gezonde gebiedsontwikkelingen gaan dus niet enkel om de gezondheid van haar gebruikers te beschermen, maar ook om een gezonde leefstijl te faciliteren. Op deze manier zien wij gezonde gebieden als preventief middel om de zorgkosten binnen de perken te houden. 

Bouwen aan gezonde steden 

Lange tijd is de invloed van de stedelijke leefomgeving op het gedrag een blinde vlek geweest binnen het gezondheidsbeleid. Gelukkig komt daar langzaam verandering in. 

Bij de inrichting van de stedelijke leefomgeving wordt steeds meer gezocht naar manieren om gezond gedrag te bevorderen. Door te bouwen aan steden, wijken en gebouwen waar mensen onbewust worden getriggerd (nudging) tot gezond gedrag neemt de kans op positieve leefstijlveranderingen toe. Gezonde gebiedsontwikkeling, noemen wij dit. Deze gezondere leefstijl houdt niet alleen stand zolang een overheidscampagne loopt, maar is blijvend.

Kansen om de stedelijke leefomgeving gezonder te maken zijn overal. Je moet ze alleen zien. Tegen een trappenhuis aanlopen in plaats van een lift bij een appartementengebouw, parkeerplaatsen of mobiliteitshubs kunnen zo aangelegd worden dat de auto verder weg staat dan de fiets. Daardoor wordt het, zeker op kortere afstanden, aantrekkelijker de fiets te pakken. Door aandachtig te kijken naar het winkelaanbod kan worden gezorgd dat in de buurt meer gezond eten te koop is. “Food deserts”, gebieden waar geen verse producten te krijgen zijn, worden zo voorkomen. 

De stad is meer dan een stapel stenen

Bij Urban Sync zien we een stad als iets dat verder gaat dan een stapel beton en stenen. Gezond stedelijk leven en gebiedsontwikkeling staat wat ons betreft centraal.

Natuurlijk, gebouwen, wegen, pleinen en groene gebieden zijn onmisbare onderdelen van de stad. Maar in onze visie vormen deze slechts de hardware. Een middel om gezond en gelukkig te kunnen leven.

Dat prachtige gebouwen en pleinen onvoldoende zijn om van een stad te kunnen spreken is vooral duidelijk wanneer je kijkt naar Noord-Korea. Om iedereen te laten zien hoe welvarend de socialistische heilstaat Noord-Korea is, werd hier een hypermoderne stad aangelegd. Er wonen echter amper mensen. De brede, uitgestorven, straten laten duidelijk zien wat ontbreekt: mensen, creativiteit en reuring. 

Een andere manier van denken

In onze visie zijn dat de dingen die een stad maken tot wat het is. Gezonde gebiedsontwikkeling bevordert de creativiteit, inventiviteit en interactie van mensen die er wonen, werken, bewegen en (spelend) leren zijn. Dit vormt in onze visie de software van de stad.
Traditionele gebiedsontwikkeling is nog grotendeels gericht op het hardware-aspect. Weliswaar wordt soms getracht een bruisende omgeving te creëren, maar dit denken is veelal ingebed in het tekentafeldenken van de traditionele planologie.
Urban Sync kiest een andere benadering. Werkend vanuit ons Sync City Dashboard–mode zetten wij de software in het midden. De hardware staat ten dienste van de mens. Zo zorgen we voor een prettige leefomgeving waarin mensen wonen, werken, leren en recreëren op een prettige én gezonde manier. 

Hoe wij zorgen voor gezond ontworpen steden

Het Sync City Dashboardmodel voor gezonde gebiedsontwikkeling staat centraal in het 3D Sim City softwarepakket dat we ontwikkelden in het kader van het project “Stad van de Toekomst” van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), BNA en de TU-Delft.

Onze gedachte bij dit project was net zo voor de hand liggend als revolutionair: de toekomst is niet te voorspellen. Daarom wilden we geen Stad van de Toekomst creëren, maar een stedelijk ontwikkelproces van de toekomst. Een ontwikkelproces dat voldoende flexibiliteit biedt om mee te bewegen met nieuwe trends en uitdagingen, maar wel is toegerust op de grote vraagstukken waarmee we –nu al- te maken hebben.

De 3D Sim City software die we ontwikkelden is geheel data-driven en ontworpen om de toenemende complexiteit van de urbane vraagstukken aan te kunnen.En ondersteund door data en kennis van de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven. In ons Sync City Dashboard softwarepakket komen alle stedelijke uitdagingen aan bod: vergroening, klimaatadaptatie en energietransitie worden integraal aangepakt om te komen tot een toekomstbestendige stad.

Na een enthousiaste ontvangst door overheid en marktpartijen voelen wij ons aangemoedigd in onze visie. Daarom blijven we voortbouwen op onze visie en ons Sync City Dashboard. onze 3D planningssoftware.