Werken aan de Stad van de Toekomst

Nederland maakt de komende decennia een enorme transitie door. Deze opgave voltrekt zich voornamelijk in de stedelijke omgeving. De urbanisatie gaat in een zeer rap tempo en is onomkeerbaar. De uitdagingen waar we voor staan is om deze verstedelijking in goede banen te leiden door onder andere vergroening, klimaatadaptatie en energietransitie. Met als uiteindelijk doel dat mensen ook in steden gezond kunnen wonen en zich daar gelukkig voelen. De rijksoverheid heeft gemeenten hierin een regierol toebedeeld.  Deze rol kan alleen gepakt worden met het juiste ontwerpgereedschap.

Vernieuwing en aanpassing van het ontwerpgereedschap is noodzakelijk voor een drietal redenen:

1. Om de stedelijke transitieopgave te realiseren zijn meer kwalitatieve woningen en buurten nodig;
2. Het proces van stedelijke ontwikkeling wordt steeds complexer. Om de planning te versnellen is meer systeem standaardisatie nodig in de ruimtelijke ordening en de stedenbouw.
3. De tijd dat alleen gemeenten een natuurlijke regierol hadden is voorbij. Door de omgevingswet, de afname van het grondbezit is de markt steeds meer aan zet. Daarnaast zijn er ook steeds meer burgers en maatschappelijke organisaties die zich als stadsmakers organiseren.

Overal om ons heen, zoals in de auto-industrie, de medische wereld en de reclame- en marketingbranche wordt in het ontwikkel en ontwerpproces gebruik gemaakt van data om te zorgen voor het goede analyses en minimaliseren van fouten, waardoor beter onderbouwde  ontwerpen worden gemaakt en producten beter worden afgestemd op het gebruik van het product door de klant. In de stedelijke ontwikkeling is deze ontwikkeling nog nauwelijks gaande. Sterker nog, in de wereld van de ruimtelijke ordening en stedenbouw wordt nog veel intuïtief gepland en ontworpen en wordt behoorlijk conservatief omgegaan met de mogelijkheden van data(analyse).

Onderzoek stad van de toekomst

Om bovenstaande doelstellingen te bewerkstelligen schreven wij ons als consortium Triangle in voor het project “stad van de toekomst” van BNA, TU-Delft en Ministerie van BZK. Ons doel was niet om een stedenbouwkundigontwerp te maken van de stad van de toekomst, maar om een procesontwerp te maken van het stedelijke ontwikkelingsproces van de toekomst. Kortom, een systeemtransitie over hoe de ruimtelijke ordening tot betere resultaten zou kunnen leiden.

Triangel heeft zich gericht op 3 onderdelen van het RO-ontwikkelproces:

1. Beleid: hoe zorg je onder de noemer ‘de stad is van iedereen’ voor een democratisch en transparant besluitvormingsproces waar de (sociaal maatschappelijke en economische) doelstellingen voor een stad of een gebied worden geformuleerd met een gelijkwaardig speelveld voor alle relevante actoren (gebruikers, investeerders, omwonenden, overheid, werkenden)
2. Ontwerp: hoe zorg je voor een kwalitatief en efficiënt ontwerpproces waarbij de verschillende ontwerpoplossingen worden beoordeeld aan de hand van de gestelde doelstellingen.
3. Data: hoe bouw je een ICT-systeem waarbij je enerzijds alle actoren kunt voorzien van juiste en betere data(analyse) teneinde in het besluitvormingsproces een gelijk ‘level playing field’ te organiseren waardoor in de planvormingsfase de ontwerpoplossingen transparant en snel kunnen worden afgewogen tegen de doelstellingen? En anderzijds de plan uitwerkingsfase te toetsen in het systeem zodat de uiteindelijk gerealiseerde plannen nog steeds voldoen aan de uitganspunten van het ingediende plan.

 

De 3 onderdelen (bollen) van het RO-besluitvormingsproces doorlopen een iteratief proces. Je

blijft net zolang tussen de bollen ‘draaien’ tot dat op elke bol het gewenste resultaat is bereikt.,

Resultaten besluitvormingstraject

Ons onderzoek traject hebben we zo praktisch mogelijk ingekleed. Voor het besluitvormingsmodel (bol 1) hebben we een bordspel (Fellenopoly) ontwikkeld waarin deelnemers/actoren met elkaar onderhandelden over de doelstellingen. De eerst ronde in werden de grootste transitie opgaven en doelstellingen bepaald. In ronde twee per doelstelling de richting waarop deze doelstelling het best kon worden bereikt. Collectief of individueel en geleidelijk of abrupt.

In het voorbeeld met duurzame mobiliteit heb je dan de keuze uit vier kwadranten:

–     Collectief geleidelijk: Sneller regulier OV;

–     Collectief abrupt: bijvoorbeeld een Hyperloop systeem of TGV-systeem;

–     Individueel geleidelijk: stimuleren van elektrisch vervoer;

–     Individueel abrupt: brede inzet van een autodeel systeem waarbij auto’s geen bezit maar een dienst worden.

Het uiteindelijke resultaat van het spel is een gedragen set van doelstellingen voor een gebied. Deze doelstellingen zijn input voor het ontwerp (bol 2).

Resultaten Datasysteem

Voor het datasysteem (bol 3) hebben wij de samenwerking gezocht met Tygron, een jong ICT-bedrijf uit Den Haag. Zij hebben een soort SimCity model gebouwd waarmee je de huidige situatie van een stad of een gebied kan toetsen op een aantal aspecten zoals, wateroverlast bij hevige regenval, hittestress, geluid enz.

We hebben hun 3D stedelijke ontwikkelmodel gebruikt om niet alleen de huidige situatie te toetsen maar ook nieuwe plannen te importeren en zo te kunnen beoordelen aan de hand van de in het bordspel gedefinieerde doelstellingen.  Op deze manier konden we de verschillende ontwerpen toetsen aan hun bijdrage aan de in het bordspel geformuleerde doelstellingen.

Vervolgtraject

Na afronding van de BNA-studie bleek er vanuit de overheid (NOVI, gemeenten) en  marktpartijen (ontwikkelaars en bouwers) veel interesse te zijn voor onze visie. Daarom zijn we nu bezig met het uitwerken van de verschillende deeltrajecten (Transparante besluitvorming en Data feedback op ontwerpvarianten).

Wil je hier meer over weten neem dan contact met ons op dan geven we je graag een demonstratie.