Nederland heeft een Deltaplan Ruimte nodig

Nederland is een dichtbevolkte Delta. Sinds de watersnood in 1953 is waterveiligheid een speerpunt in het Nederlandse beleid. We hebben een Deltaprogramma Water om de water werkzaamheden te coördineren en te stimuleren. Dit programma heeft geleid tot veel innovatieve creatieve projecten die ons land veiliger en mooier maken. Voor de inrichting van het land is dit beleid de laatste jaren versloft. Vanaf 2000 is de regie over de ruimtelijke ordening steeds meer aan gemeenten overgelaten. Regie op nationaal niveau ontbrak. Nu zijn de problemen in het ruimtelijk domein zo groot dat dit niet meer kan. Een enorm tekort aan woningen, schaarse groene ruimte en een transitie van naar een energie neutrale economie schreeuwt  om een centrale regie. Daarom pleiten wij voor een Deltaprogramma Ruimte. Dit initiatief sluit aan, en is een ondersteuning van het voorstel voor en Rijksinstituut voor de ruimte (RIVR).

Nederland verstedelijkt in hoog tempo. Om dit in goede banen te leiden is coördinatie en regie van deze ruimtelijke investeringen nodig. Zonder hechte samenwerking en nationaal ingrijpen worden de doelstellingen niet gehaald:

• Woningopgave realiseren, zoveel mogelijk binnenstedelijk en zonder het open gebied te verrommelen;
• Transitie naar een duurzame samenleving in goede banen leiden;
• Steden leefbaar, groen en gezond maken;
• De stedelijke gebieden bereikbaar houden met een slim en hoogfrequent lightrailsysteem.

Het Rijk, regionale overheden, investeerders, bouwers, ontwerpers en gebruikers werken samen aan het Deltaprogramma, onder leiding van de deltacommissaris. De deltacommissaris is de onafhankelijke regeringscommissaris voor het Deltaprogramma Ruimte.

Deltacommissaris
De functie van de deltacommissaris is wettelijk verankerd in de Deltawet Ruimte. De Deltawet Ruimte omschrijft de bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden van de deltacommissaris, die onder andere adviezen uitbrengt aan bewindspersonen. De deltacommissaris zorgt voor draagvlak voor het Deltaprogramma Ruimte via optredens in de media en presentaties en speeches.  De rol van deltacommissaris wordt ingevuld door een roulerend voorzitter uit het college van Rijksadviseurs.

Voortgang Deltaprogramma
De Deltacommissaris doet elk jaar, op Prinsjesdag, een voorstel met nieuwe adviezen en maatregelen voor het Deltaprogramma en legt dit voor aan de coördinerend bewindspersoon en de andere betrokken bewindspersonen. Hij bevordert het overleg met betrokken bestuursorganen, bedrijven en maatschappelijke organisaties, bewaakt de voortgang van de uitvoering van het Deltaprogramma en rapporteert en adviseert daarover.

Deltafonds
Om de werkzaamheden te verrichten heeft het Deltafonds Ruimte een fonds. Dit fonds heeft dezelfde structuur als het Deltafonds water.

“Er is geld nodig voor het uitvoeren van de maatregelen die in het Deltaprogramma staan. Jaarlijks wordt hiervoor een bedrag gereserveerd in het Deltafonds. Het gaat in de periode 2020-2034 om een gemiddeld budget van 1,3 miljard euro per jaar. 50 procent hiervan gaat naar investeringen, 50 procent gaat naar kosten voor organisatie, beheer en onderhoud. Het kabinet verlengt het Deltafonds jaarlijks met een jaar.”

Het Rijksinstituut voor de ruimte
Daarnaast pleiten we daarom voor een onafhankelijk Rijksinstituut voor de Ruimte (RIVR), met daaraan gekoppeld een jaarlijkse Ruimtebegroting voor NL. Een daadkrachtig instituut, met financiële armslag, een opwaardering van het huidige Planbureau voor de Leefomgeving. Het RIVR moet een adviserend orgaan zijn voor ruimtelijk beleid waarin niet alleen plaats is voor de waan van de dag, maar juist ook voor een evenwichtige benadering van de grote transities die Nederland en de wereld te wachten staat. Ons voorstel staat inmiddels als blog op ‘De Architect’ .

Voorstel: het RIVR is een interdisciplinair instituut bestaande uit planologen, sociologen, psychologen  architecten, stedenbouwkundigen, artsen milieukundigen uit overheid, bouwwereld en ontwerpwereld. Het is dus een aanvulling van praktijk experts uit de markt en advieswereld.

Het Ministerie van Wonen en Ruimte
Er moet weer een Ministerie van Wonen en Ruimte komen. Dit Ministerie heeft doorzettingsmacht binnen overheid. Zowel op rijksniveau als op gemeente en provinciaal niveau. Het Ministerie coördineert alle onderwerpen met een ruimtelijke component. Anders dan het voormalige ministerie van VROM dat deel sectoraal was ingericht werkt het ministerie van Wonen en Ruimte intensief samen met alle partijen die werk verrichtten met een ruimtelijke component. Het ministerie van W&R coördineert en regisseert de ruimtelijke ordening.